Ο Μπεντρεντίν γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1358 (760 έτος Εγίρας) στη Σιμάβνα (Samawna, Αμμόβουνο στην ελληνική) , μία μικρή πόλη , πολύ κοντά στην Αδριανούπολη, από πατέρα Τούρκο Καδή (δικαστή) και μητέρα Ελληνίδα που εξισλαμίστηκε, από την οποία πιθανότατα έμαθε την ελληνική γλώσσα και τα στοιχεία του χριστιανισμού.
Από τα πρώτα χρόνια της ζωής του φάνηκε η οξύτητα της σκέψης του. Οι πρώτες του σπουδές για το Ισλάμ έγιναν στην Αδριανούπολη και στο Ικόνιο, ενώ για να επεκτείνει τις γνώσεις του πήγε στο Κάιρο που μαζί με τη Βαγδάτη ήταν τα δύο μεγαλύτερα εκπαιδευτικά, και όχι μόνο, κέντρα του μουσουλμανικού κόσμου την εποχή εκείνη.
Τότε γνώρισε τον άνθρωπο που σημάδεψε τη ζωή του, τον Σεΐχη Αχλάτι, ο οποίος διακήρυττε μία άλλη προσέγγιση στη μέχρι τότε σουνί (ορθόδοξη) μορφή του ισλαμισμού, ένα είδος ισλαμικού μυστικισμού. Μετά από συζήτηση που είχε με τον περίεργο αυτό άνθρωπο ο Μπεντρεντίν ανακάλυψε ότι οτιδήποτε είχε μάθει μέχρι τότε ήταν μόνο η μισή αλήθεια και σε ένδειξη απογοήτευσης πέταξε όλα τα βιβλία του στον Νείλο ποταμό και άρχισε να περιπλανιέται ενδεής και να καλλιεργεί νέες σκέψεις και απόψεις τις οποίες υπερασπιζόταν με σθένος.
Οι ιδέες του απέβλεπαν στη δημιουργία μιας αρμονικής κοινωνικοπολιτικής ζωής στην Ανατολία και τα Βαλκάνια, όπου θα υπάρχει δικαιοσύνη, και κοινοκτημοσύνη και θα έχουν εξαλειφθεί οι ανισότητες και οι διαχωρισμοί έθνους και θρησκείας.
Με τον Σεΐχη Αχλάτι ο Μπεντρεντίν αναπτύσσει μία νέα πτυχή της προσωπικότητάς του, ενώ είναι ειδικός στον ισλαμικό νόμο (κάτι αντίστοιχο με θεολόγο), γίνεται μυστικιστής και επαναστάτης, μαθαίνει για τον Πανθεϊσμό και τον Υλισμό και εμπνέεται από αντικομφορμιστικές αντιλήψεις. Ο Αχλάτι τον προέτρεψε να πάει στο Ταμπρίζ του Ιράν, που την εποχή εκείνη ήταν το μεγαλύτερο κέντρο του Ισλαμικού μυστικισμού. Στη συνέχεια επιστρέφει στο Κάιρο και διαδέχεται τον Σεΐχη Αχλάτι μετά τον θάνατό του το 1397.
Το 1403 αποφάσισε να εγκαταλείψει το Κάιρο και να μεταβεί στην Μικρά Ασία και στην γενέτειρα του την Αδριανούπολη, όπου έμεινε για λίγο με τους γονείς του. Εκεί γνώρισε και τον Μούσα Τσελεμπί, ο οποίος ήταν Σουλτάνος της Ρούμελης και ήταν σε εμφύλιο πόλεμο με τον αδελφό του Μεχμέτ Τσελεμπί, ο οποίος ήταν Σουλτάνος της Προύσας.
Ο Μούσα Τσελεμπί τον διόρισε ανώτατο Στρατοδίκη (Καζασκέρ) της Ρούμελης, θέση την οποία χρησιμοποίησε για να προετοιμάσει την επανάσταση που σκόπευε να κάνει.
Όταν το 1412 ο Μούσα Τσελεμπί τελικά νικήθηκε και απαγχονίστηκε από τον αδελφό του, ο Μπεντρεντίν εξορίστηκε στη Νίκαια μαζί με την οικογένειά του, την χριστιανή γυναίκα του και τα παιδιά του, δύο αγόρια και ένα κορίτσι.
Ο σεβασμός στην προσωπικότητά του λόγω των εξειδικευμένων γνώσεων του στον Ισλαμικό Νόμο τον γλίτωσαν από το θάνατο.
Στη Νίκαια (Ιζνίκ/Τουρκία) πλέον μαζί με τους υποψήφιους διαδόχους του, τους Μπερκλούτζε Μουσταφά και Τορλάκ Κεμάλ οργάνωσε την επανάσταση που θα ακολουθούσε ενάντια στην απόλυτη ηγεμονία της κεντρικής εξουσίας των ορθόδοξων Οθωμανών, ένα πολιτικό κίνημα με θρησκευτικές διαστάσεις.
Ο σουλτάνος Μωάμεθ Α’ , πανικοβάλλεται . Οργανώνει πανστρατιά και χτυπάει τους επαναστάτες. Αρχικά, στέλνει τον αρνησίθρησκο Σέρβο Σισμάν (βασιλοπαίδι) με 6000 γενίτσαρους εναντίον του Μουσταφά . Στα στενά όμως του Στυλαρίου Όρους ο Σισμάν υφίσταται πανωλεθρία και οι γενίτσαροι στην κυριολεξία κατακρεουργούνται από τους άτακτους του Μουσταφά. «Οι αποστάτες του Ισλάμ , εκδικήθηκαν με την ψυχή τους τον αποστάτη του Χριστού» , γράφει ο Μελάς στη μονογραφία του για τον Μπεντρεντίν .
Ο πόλεμος συνεχίστηκε . Υπό την ηγεσία του πιστού Βαγιαζήτ πασά ο σουλτανικός στρατός παρελαύνει στη Βιθυνία και δεν αφήνει τίποτα όρθιο . Σφάζει και καταστρέφει ότι βρει , εντελώς αδιάκριτα . Η τελική μάχη δόθηκε στην Έφεσο , όπου ήταν ιδιαίτερα σφοδρή και αιματηρή.
Ο Μουσταφά τελικά συλλαμβάνεται στην Έφεσο, μαζί με χιλιάδες αγωνιστές, (κάπου 3000) όπου και βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο .
(βλ. «Παγκόσμια Ιστορία» της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ , παρ. 1138-1139).
Το ίδιο τέλος θα βρουν και οι δερβίσηδες του Τορλάκ Κεμάλ, τους οποίους θα απαγχονίσουν οι γενίτσαροι ομαδικά στον κάμπο της Μαγνησίας.
Το τέλος
Ο Μπεντρεντίν συλλαμβάνεται με τη σειρά του στις Σέρρες και παραδίδεται στα χέρια του Σουλτάνου . Μετά από μία παράνομη και εικονική δίκη , απαγχονίζεται στην αγορά της πόλης , μπροστά από μία ταβέρνα , στις 18 Δεκεμβρίου του 1420 . Ήταν εξήντα ετών .
Δεν ξεχάστηκε απο τον λαό
Το κίνημα του Μπεντρεντίν δεν ξεχάστηκε για αιώνες από τον τουρκικό και ελληνικό λαό . (Δεν ξεχάστηκε και από τους ιστορικούς εκπροσώπους της άρχουσας τάξης που πάντα μιλούν με περιφρόνηση και πάθος για τις λαϊκές επαναστάσεις βλ. Χάμμερ «Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» σε μετάφραση Κροκίδα τόμος Β’ σελίδες 20-23 , όπου χαρακτηρίζει το κίνημα του Μπεντρεντίν ως ολέθριο και επικίνδυνο).
Από την ανακοίνωση του καθηγητή Οθωμανικών και σύγχρονων Τουρκικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Princeton , Heath W. Lowry :«Μία από τις σημαντικότερες πλευρές του υλικού που διασώζεται στους καταλόγους (tahrirs) των Σερρών είναι το ότι ρίχνουν φως στο ρόλο του Σεΐχη Μπεντρεντίν Σιμαβνάογλου, ο οποίος εκτελέστηκε ως πολιτικός επαναστάτης στην αγορά της πόλης στις αρχές της δεκαετίας του 1400. Παρά το γεγονός αυτό, η μνήμη του συνέχισε να ζει στις Σέρρες και σε ολόκληρο τον 15ο και 16ο αιώνα, δεδομένου ότι ένας μουσουλμανικός ναός καθώς και μια κατοικία δερβίση που φέρουν το όνομά του, εμφανίζονται στις κτηματολογικές αποτυπώσεις. Το ότι το κίνημα του Μπεντρεντίν συνέχισε να επιζεί σε όλη την Τουρκοκρατία συνάγεται από το γεγονός ότι το 1923 οι Τούρκοι των Σερρών (οι οποίοι είχαν προέλθει από την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία) ξέθαψαν το λείψανό του και το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη.Από τις εκατοντάδες χιλιάδες Οθωμανών που πέθαναν και ενταφιάστηκαν στα Βαλκάνια στην περίοδο 1354-1923, μόνο το λείψανο του Σεΐχη Μπεντρεντίν συνόδεψε την αποχώρηση των Τούρκων στο τέλος του Α” Παγκόσμιου Πολέμου».(B” Διεθνές Επστημονικό Συνέδριο για τις Σέρρες ,6-9 Απριλίου 2006).
Στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 04/04/1999 γράφει ο Κώστας Τσιπήρας (Ταξίδια με αυτοκίνητο):
«Πριν από μερικούς μήνες διαβάζοντας την τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ» βρέθηκα μπροστά σε μια απίθανη είδηση: μια ομάδα μπεκτασήδων μουσουλμάνων είχαν επισκεφθεί πρόσφατα την πόλη των Σερρών για να προσκυνήσουν τον τάφο ενός από τους ιδρυτές της αίρεσης του σιιτισμού, του σεΐχη Μπεντρεντίν, παρ” ότι τα οστά του έχουν μεταφερθεί από το 1924 στην Κωνσταντινούπολη και παρ” ότι στη θέση του μαυσωλείου του, στην οδό Βενιζέλου 63, υπάρχει σήμερα το φαρμακείο του Αχ. Λιθαρή!»
Στη σύγχρονη Τουρκία ο σεΐχης Μπεντρεντίν αποϊστορικοποιείται και ανανοηματοδοτείται συνεχώς. Για τον Ρεσίτ Σαφέτ Αταμπινέν, σε ένα μικρό φυλλάδιο που εκδόθηκε το 1960 στα γαλλικά, ο Μπεντρεντίν θεωρείται για τους Τούρκους ο εκφραστής της θρησκευτικής, κοινωνικής και ιδεολογικής οικουμενικότητας. Ο Αταμπινέν παραλληλίζει τον Μπεντρεντίν με τον Σπινόζα, αποδίδοντας του ταυτότητες όπως δημοκράτης και σοσιαλιστής διότι είχε μελετήσει τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες και αναζητούσε την ενοποίηση τους. Ο σεΐχης Μπεντρεντίν, ο Μουσταφά Μπορκλουτζέ και ο Κεμάλ Τορλάκ λόγω του λαϊκού χαρακτήρα του κινήματος τους, έχουν υμνηθεί σε βαθμό «Αγίων» από τη σύγχρονη τουρκική αριστερά και το κίνημα των Τούρκων αναρχικών.
Ο μεγάλος μαρξιστής ποιητής Ναζίμ Χικμέτ, ο εραστής του έμμετρου λόγου, έχει γράψει το περίφημο «Έπος του Μπεντρεντίν» που δημοσιεύθηκε το 1936. Οι παρακάτω στίχοι του Χικμέτ από το «Έπος του Μπεντρεντίν» μελοποιήθηκαν από τον Θάνο Μικρούτσικο και σε πρώτη εκτέλεση ερμήνευσε η Μαρία Δημητριάδη
Για περισσότερα στοιχεία, οι αναγνώστες μπορούν να ανατρέξουν στο: Η. Κολοβός, «Του Μπεντρεντίν τα παλικάρια στην οθωμανική και την σύγχρονη τουρκική ιστορία», στο Κ. Λάππας, Α. Αναστασόπουλος, Η. Κολοβός, «Μνήμη Πηνελόπης Στάθη, Μελέτες Ιστορίας και Φιλολογίας», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2010.
Πηγες: Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, metwpoistorias.blogspot.com, www.lifo.gr
Διαβάστε επίσης:
- Στα κάγκελα οι γονείς των αθλητών για το Κολυμβητήριο Σερρών 28 Αυγούστου ξεκινούν οι προπονήσεις για την αγωνιστική περίοδο 2023-2024 με απώτερο σκοπό το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Κολύμβησης. Μέσα σε λίγες μέρες μας ανακο...
- Αυτά είναι τα ΡΟΖ ψηφοδέλτια για τα οποία "διαμαρτύρονται" οι Σύμμαχοι Με Δελτίο Τύπου που έστειλε η Συμμαχία Σερραίων στα Μ.Μ.Ε και με μια επισυναπτόμενη φωτογραφία (1 κανονικό ψηφοδέλτιο και 1 ΡΟΖ ) αναφέρει πως υπήρχε ΠΑΡΑΒ...
- Στέφανα Γάμου: Γίνεστε κουμπάρος/α σε χειμερινό γάμο; Έτσι θα κάνετε την τέλεια επιλογή! Οι γάμοι του χειμώνα έχουν έναν μοναδικό ρομαντισμό και μαγεία που αντικατοπτρίζονται σε κάθε λεπτομέρεια της εκδήλωσης. Αν για τον στολισμό της εκκλησίας, τη δ...
- Θέσεις Συλ.Αρχιτεκτόνων Σερρών για το Δημοτικό Γήπεδο και το Πάρκο Τις τελευταίες ημέρες γίνεται μεγάλη συζήτηση στην πόλη για την κατάσταση των εγκαταστάσεων του Δημοτικού Γηπέδου που βρίσκεται εντός του Κεντρικού Πάρκου των Σ...
- ΚΑΔΗΣ: Πολιτικό ένστικτο, πολιτική Εντιμότητα ή «Φακίρης»; ή μήπως και τα τρία μαζί;; Μια μεγάλη αυτοδιοικητική πορεία που ξεκίνησε το 2011 (με τη θέση του Προέδρου Σκουτάρεως) και όμοια της πρέπει να ψάξουμε πολύ σε όλ...
- Πουλιάκας Παύλος: Ο Δήμος βρίσκεται σε μια παρακμή που προκαλεί θλίψη σε όσους έχουν απομείνει εδώ... Τι είναι αυτό που σε ώθησε για αυτήν τη συμμετοχή; Είναι αυτό που συμβαίνει στο Δήμο μας. Η απραξία και η νωθρότητα που έχει επικρατήσει. Τι είναι αυτό που ...
- Δήμαρχε σε εκλιπαρούμε…. Μη μας κρατάς σε αγωνία, θέλουμε να μας παρουσιάσεις το έργο σου για τα σχολεία. Γράφει ο Κουφοτόλης Α. Νικόλαος (Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος ΕΝΤΟΣ) Η Τοπική Αυτοδιοίκηση όλοι γνωρίζουν ότι έχει μια κυρίαρχη αποστολή. Να υπηρετε...
- Άρθρο της Ελένης Τούσκα Υποψήφιας Δημάρχου Σερρών με τη Λαϊκή Συσπείρωση Στις εκλογές της 8ης Οκτώβρη δίνουμε δυναμικό παρόν για τη διεκδίκηση του Δήμου Σερρών, για την κάλυψη των αναγκών των Σερραίων. ● Γιατί δεν ανεχόμαστε οι υπ...